22 Aralık 2009 Salı

Karışım Nedir? Kaça Ayrılır? Karışımları Ayırma Yöntemleri...

























Karışım: İki ya da daha fazla maddenin kimyasal özellklerini kaybetmeden biraya gelmesiyle oluşur. Karışımı oluşturan maddelerin her birine bileşen adı verilir.
Karışımların Özellikleri
Karışımı oluşturan maddeler her oranda karışırabilirler.
Karışımı oluşturan maddeler kendi özelliklerini kaybetmezler.
Erime kaynama noktaları değişkenlik gösteririr. Sabit değildir.
Fiziksel yöntemlerle bileşenlerine ayrılabilir.
Belirli bir formülleri yoktur.
Karışımların oluşması ya da ayrılmasında bileşiklere göre daha az enerji değişimi olur.

Karışımlar Homojen ve Heterojen Karışımlar olmak üzere 2'ye ayrılır.
Homojen Karışım:Karışımda bileşenler her yere eşit şekilde dağılmış ise bu tür karışımlara denir. Homojen karışımlarda karışım, tek madde olarak görülür. Homojen karışımlara Çözelti adı da verilir. Tuzlu su, alaşımlar, şekerli su, alkol-su karışımı, gazoz ve hava örnek olarak gösteribilir. Katı-katı homojen karışımlara Alaşım adı verilir. Çelik(%60 bakır, %40 çinko), bronz(%80 bakır,%15 kalay,%5çinko), pirinç(%60 bakır, %40 çinko) alaşımlara örnek olarak gösterilebilir.
Heterojen Karışım:Bileşenler karışımın her yerine eşit olarak dağılmadıysa, yani karışıma baktığınızda birden fazla madde görüyorsanız, bu tür karışımlara Heterojen Karışım denir. Sis, duman, meyve saltası, köpük, ayran,süt ve kan örnek olarak verilebilir.
Heterojen Karışımlar süspansiyon, emülsiyon, aerosol ve kolloit olmak üzere 4'e ayrılır.
Süspansiyon: Bir katının sıvı içerisinde dağılmasıyla oluşan heterojen karışımlara denir. Çamurlu su, ayran, kum-su karışımı örnek verilebilir.
Emülsiyon: Bir sıvının sıvı içinde heterojen bir şekilde dağılmasıyla oluşan heterojen karışımlara denir.
Zeytinyağ-su karışımı, mayonez örnek verilebilir.
Aerosol: Bir sıvının veya bir katının gaz içerisinde daılmasıyla oluşan heterojen karışımlardır. İkiye ayrılır.
Katı Aerosol: Katının gaz içerisinde heterojen dağılmasıyla oluşur. Örnek: duman
Sıvı Aerosol: Sıvının gaz içerisinde heterojen dağılmasıyla oluşur. Örnek: Sis
Kolloit: Bir maddenin sıvı içerisinde asılı kalmasıyla oluşan heterojen karışımlardır. Süt bir kolloittir. Süt homojen gibi görülse de, mikroskopla bakıldığında sütün içerisindeki asılı yağ tanecikeleri görülebilir.
Katı-katı homojen karışımlara Alaşımlar
Katı-katı heterojen karışımlara kum-çimento karışımı
Katı-sıvı homojen karışımlara şekerli su, tuzlu su
Katı-sıvı heterojen karışımlara kum-su karışımı
Sıvı-sıvı homojen karışımlara alkol-su karışımı
Sıvı-sıvı heterojen karışımlara zeytinyağ-su karışımı
Sıvı-gaz homojen karışımlara gazoz(gazlı içecekler)
Sıvı-gaz heterojen karışımlara sis
Gaz-gaz homojen karışımlara hava örnek olarak verilebilir.
Karışımları Ayırma Yöntemleri
Tanecik Boyutu Farkından Yararlanarak Ayırma
Ayıklama: İş gücünün ucuz olduğu yerlerde taneli besinlerden istenmeyen maddeleri ayırmada kullanılır. Örneğin fasülye, nohut tanelerinden taşları ayırma. Ayrıca bu işi yapan makineler olduğu gibi renge göre ayıklayabilen makinelerde mevcuttur.
Eleme:Katı-katı heterojen karışımlarını ayırmada yapılan işlemdir. Eleme işleminde kullanılan araçlara elek denir.Tanecik boyutuna göre farklı gözeneklerde elekler var. Kumdan istenmeyen maddeleriayırmak için, unu elemek için, makarnayı suyundan ayırmak için(kevgir) kullanılan elekleri örnek gösterebiliriz.
Süzme:Katı-sıvı heterojen karışımlarını ayırmak için süzme yöntemi kullanılır.Bu amaca göre gözenekleri farklı büyüklükte süzgeçler kullanılır. Süzmeyi gerçekleştirmek için, kullanılan süzme aracının gözenek büyüklüğü süzülecek maddenin taneciklerine uygun olmalıdır. Çayı posasından ayırmak için, çamurlu sudan çamuru ayırmak için kullanılır. Süzme işlemi, katı-gaz karışımlarını ayırmak için de kullanılır. Örneğin kirli bacadaki toz ve dumanı hava filtreleri ile ayırmak mümkündür. Otomobillerdeki hava filtresi bu işe yarar.
Diyaliz: Sıvı-katı heterojen karışımlarda süzgeç kağıdından geçebilecek kadar küçükse süzme ile ayrılamayacağı için santrifüjleme yapılır. Santrifüjleme, merkezcil kuvveti yardımıyla, süzgeçtene geçebilecek büyüklükteki taneciklerin çöktürülmesidir. Santrifijleme ile sonuç alınamayan kolloidal maddeler için diyaliz yöntemi kullanılır. Diyaliz, kolloit karışımların gözenekli zarlardan geçebilmesi temeline dayanan çözümleme ve ayırma yöntemidir. Çözücünün molekülleri ve çözünenin molekül ya da yonları yarı geçirgen bir zardan geçer fakat daha büyük kolloit tanecikler geçemez. Böbrek de diyaliz yöntemiyle çalışarak kolloit bir karışım olan kanı diyalizler. Bazı durumlarda böbrek diyaliz görevini yapamaz ki bu durumda diyaliz makineleri bönreğin dışında diyaliz görevini yapar.
Yoğunluk Farkından Yararlanılarak Ayırma Yöntemleri
Çöktürme:İki çözelti birbirine karıştırıldığında, iyonların birbiriyle tepkime vererk suda çözünmeyen katı oluşturmasına "çökme", oluşan katıya ise "çökelek", yapılan işleme ise "çöktürme" denir. Sanayi de sık kullanılan bir yöntemdr. Örneğin suyun arıtılmasında, içme suyundan demirin uzaklaştırılmasında, atık sularda fosfatların uzaklaştılırmasında sıklıkla kullanılır. Büyük taneciklerin çöktürülmesi laboratuvarda beher içerisinde, küçük taneciklerin uzaklaştırılması ise santrifüj tüplerinde yapılır.
Aktarma(Dekantasyon): Çöktürme işlemi sırasında, çökelek oluştuktan sonra üstte kalan sıvıyı başka bir kaba aktarma işlemine denir. Bu işlemde çökeleğin ağır,iri taneli ve kristal yapıda olması gerekir. Sanayi'de şarap, aktarma ile potasyum bitartarat kristallerinden ayrılır. Zeytin yağı üretiminde, zeytinler ezilip parçalanarakyağı çıkarılır. Elde edilen yağda istenmeyen zeytin posaları aktarma ile ayrılır.
Yüzdürme(Flotasyon):Sudan hafif askıda olan katı taneciklerin su yüzeyine yükseltilerek uzaklaştırılmasıdır. Yüzdürme, üretilecek cevherin su sevme(hidrofil) ve su sevmeme(hidrofob) özelliklerini kullanarak ve sıvı içerisinde kabarcık oluşturarak suda yüzmesi veya batması ile diğer malzemelerden ayrılmasını sağlayan bir zenginleştirme yöntemidir. Genelde sülfürlü cevherlerin ayrıştırılmasında kullanılır. Ayrıca bakır, kurşun ve çinko cevherlerinin ayrıştırılmasında da kullanılır.
Çözünürlük Farkından Yararlanılarak Ayırma Yöntemi
Çözünürlük maddeler için ayırt edici bir özelliktir. Çözünürlük, belirli bir sıcaklıkta bir çözücüde çözünebilen maksimum madde miktarısır. Bazı maddeler bazı çözücülerde çok çözünürken bazı maddeler az çözünür, bazı maddeler ise hiç çözünmez.Tuzlu peyniri tuzundan ayırmak için ılık suyun içerisinde bekletiriz. Böylece tuz suda kalırken peynirden ayrılmış olur. Kum-tuz karışımını birbirinden ayırmak için tuzun suda çözünmesinden yararlanılır. Kum ise suda çözünmez. Suda çözünen tuz ve kum süzgeç kağıdından geçirilerek kumdan ayrılır. tuzlu su ise süzgeç kağıdından geçecektir. Başak bir örnekte açıklarsak şeker-tuz karışımını ayırmak için su kullanamayız. Çünkü şeker ve tuzun sudaki çözünürlükleri birbirine çok yakın ve ikiside suda çözünür.(20 derecede Çtuz:36g./100ml. su; Çşeker:30g./100 ml. sudur.)Şeker-tuz karışımını ayırmak için etil alkol kullanmalıyız. Çünkü şeker etil alkolde çözünürken tuz çözünmeyecektir. Daha sonra karışım süzgeç kağıdından geçirilerek tuzun ayrılması sağlanır.
Kristallendirme: Katılarını çözünürlüğü genellikle sıcaklık arttıkça artar. Sıcaklık arttıkça çözünürlüğü azalan çok az katı vardır.Örneğin sodyum sülfat. Domuş bi çözelti oluşturulup bir süre ısıtıldıktan sonra soğumaya bırakılırsa, çözünürlüğü azalan madde, düzgün geometrik şekilli katı parçalar halinde çöker. Bu olaya kristallendirme, belirli geometrik şekle sahip bu katılara ise kristal adı verilir. Çözünürlükleri birbirinden çok farklı olan katı maddelereden oluşan karışım, bileşenlerine kolayca ayrılabilir.Çözünürlükleri birbirine çok yakın olan karışımların ayrılması bu kadar kolay değildir. Bu karışımları ayırmak için sudaki çözünürlüklerinin sıcaklıkla değişimlerinin farklı olmasından yararlanılır. İki ya da daha çok maddenin çözünürlük farkı ile ayrılması işlemine "Ayrımsal Kristallenme" denir. Bu yöntem çözünürlükleri sıcaklık etkisiyle artan ya da azalan iki tuzu ayırmak için kullanılır. Örneğin KNO3(potasyum nitrat)ve NaCl(sodyum klorür) karışımını bu yöntemle ayırabiliriz. Yine deniz suyundan çeşitli tuzların elde edilmesinde de(NaCl, MgSO4, CaCO3 ve CaSO4 gibi tuzlar) çözünürlük farkı ile ayırmadan yararlanılır.
Ekstraksiyon(Özütleme,Çekme): Katı veya sıvı bir karışımın ilave edilen çözücü yardımıyla karışmış olduğu diğer katıdan veya sıvıdan ayrılması işlemine denir. Bu yöntem günümüzde en fazla şeker pancarından şeker elde etmede kullanılır. Yine çeşitli bitkilerden yağ elde etmede, çayın demlenmesi sırasında çay yaprağındaki maddelerin suya geçmesinde de bu yöntem kullanılır. Özütleme işleminde su yerine yerine göre organik çözücülerde (aseton, Karbon tetra klorür(CCl4) kullanılır. Ekstraksiyon işlemine başka bir örnek verecek olursak, Potasyum iyodür(KI) ile iyodun(I2) karışımını 100 ml suda çözerek ayırma hunisine alırsak, bu karışıma CCl4 ilave ettiğimizde iki ayrı faz oluşturmuş oluruz. Alttaki faz CCl4'ün içinde çözündüğü iyot fazıdır.Üstteki faz ise KI'nın suda çözünmüş halidir.
Kaynama Sıcaklıkları Farkından Yararlanılarak Ayırma Yöntemi
Kaynama noktaları birbirinden farklı olan karışımları birbirinden ayırmak için kullanılan bir yöntemdir. Tuzlu su karışımından suyu ayırmak istiyorsak buharlaştırma yapılmalıdır. Eğer ki suyu başka bir yerde toplamak istiyorsak Basit Damıtma (Destilasyon) yapılmalıdır. Basit damıtma soğutucu yardımıyla yapılır. Damıtma balonuna konulan karışımın ısıtılarak buharlaştırılıp yoğunlaştırlması esasına dayanır. Basit damıtmada elde edilen sıvıya "Destilat" denir.
Kaynama noktaları birbirine yakın olan( 20 dereceden daha az) sıvı-sıvı karışımları birbirinden ayırmak için "Ayrımsal Damıtma" yöntemi kullanılır. Bunun için basit damıtma düzeneğine ek olarak fraksiyon kolonu da kullanılır. Örneğin aseton, etil alkol ve su karışımını bu yöntemle ayırmak mümkündür. Kurulan ayrımsal damıtma düzeneğine bir termometre konulmalıdır. Kaynama süresince karışımdaki maddelerin kaynama sıcaklıklarının sabit kalmasından yararlanarak ayırma işlemini yapılacaktır. İlk olarak sabitlenecek sıcaklık, 56 C derece olan asetonun kaynama sıcaklığıdır. 56 dereceye geldiğinde, ısı artmasına rağmen, aseton tamamen buharlaşıp yoğunlaşarak diğer erlende toplanana kadar sıcaklık artmayacaktır. Sıcaklık artmaya başladığında asetonun tamamen buharlaştığını anlarız. Daha sonra ise etil alkol(KN:78 derece) hızlı bir şekilde buharlaşacaktır. Onu da başka bir erlene alırız. Böylece karışımı bileşenlerine ayırmış oluruz. Petrol'in bileşenlerini elde etmede bu yöntem kullanılır. Petrol bir karışımdır. İçinde mazot, benzin, asfalt, lpg, doğal gaz, jet yakı gibi bileşenler bulunur.
Konuyu Özetleyecek Olursak
Katı-katı Karışımları Ayırma Yöntemleri
1.)Yoğunluk Farkı ile Ayırma(kum-saman karışımı)
2.)Çözünürlük Farkı İle Ayırma(naftalin-tuz karışımı)
3.)Ayrımsal Kristallendirme(tuz-şeker karışımı)
Sıvı-sıvı Karışımları Ayırma Yöntemleri
Homojen Karşımları Ayırmak için;
Ayrımsal Damıtma(su-etil alkol karışımı)
Heterojen Karışımları Ayırmak için;
Yoğunluk farkı ile ayırma(zeytin yağı-su karışımı)
Katı-Sıvı Karışımları Ayırma Yöntemleri
Homojen Karışımları Ayırmak için;
Buharlaştırma(tuz-su, şeker-su karışımı)
Heterojen Karışımları Ayırmak için;
Süzme(naftalin-su veya kum-su karışımı)
Katı-Gaz Karışımları Ayırma Yöntemleri
Filtre(süzme)(havadaki tozu ayırma)

16 yorum:

Unknown dedi ki...

Çokkk Saolun her tarafta arıorum hep ya çok kısa oluyodu yada istediğim gibi olmuyordu ödevime çok yardım cı oldu tekrar teşkkr ediyorum

LEYLA dedi ki...

bu bilgiler tam da istediğim gibi çok yardımcı oldu teşekkür ediyorum

Adsız dedi ki...

Bu Diyaliz ile ayırma yöntemimi Benim ödevim diyaliz ile ayırma yöntemi de???

Adsız dedi ki...

lütfen yardımcı olurmusunuzz??

Adsız dedi ki...

cokkkkkkkkkkkkk sagolunnnn

Adsız dedi ki...

projemden 100 aldım

Adsız dedi ki...

Coooooook super tesekkurler

yıldız dedi ki...

çok teşekkürler çok yardımcı oldunuz:)

Adsız dedi ki...

çok yardımcı oldunuz saolun :)

Adsız dedi ki...

aniiiiiiiiiii çıban çokanız

şinasi dedi ki...

kepeğiniz kesileee

Adsız dedi ki...

sıvı gaz aeresol hangi ayırma yöntemiyle ayrılır

Adsız dedi ki...

Aerosol karışımları yukarıda yazan methodlarla ayrıştıramazsınız . Hava ve sis gibi şeyler kimyasal yöntemlerle ayrıştırılabilirler :)

Adsız dedi ki...

teşekkürler kardeş

Adsız dedi ki...

puhahhah güzelmişş....puhahhah..

Adsız dedi ki...

istediğim şey yoktu

Asitler ve Bazların Genel Özellikleri, Asit-Baz Örnekleri

Asitlerin Genel Özellikleri 1. Tadları ekşidir.(Ancak her asidin tadına bakmak çok tehlikelidir.) 2. Sulu çözeltilerinde H+ iyonu(H3O+) ve...