Balon jojelerin ve reaktif şişelerinin içerisinde öğrencilerin hazırlamış olduğu çözeltiler bulunmaktadır.
Çözücü(çözen) ve çözünenden oluşan homojen karışımlara çözelti adı verilir. Örneğin tuzlu su çözeltisinde su çözücü, tuz ise çözünendir. Çözeltiler, çözünen madde miktarına göre derişik ve seyreltik çözeltiler olmak üzere 2'ye ayrılır. Çözünen miktarı çözenden fazla ise bu tür çözeltilere derişik çözeltiler, çözen miktarı çözünen miktarından fazla ise bu tür çözeltilere seyreltik çözelti adı verilse de bu kavramlar en az 2 çözeltinin karşılaştırılmasında kullanılır. Örneğin 20 derecede 100g. suda 20 g. tuz çözünerek hazırlanan çözelti, aynı miktarda suda 10 g. tuz kullanarak hazırlanan çözeltiye göre daha derişiktir diyebiliriz.
Ayrıca çözünen madde miktarına göre doymamış çözelti, doymuş çözelti ve aşırı doymuş çözelti olmak üzere de 3'e ayrılır.
Bu arada çözünürlüğün de tanımını yapmak doğru olacaktır. Çözünürlük, belirli bir sıcaklıkta çözücünün çözebileceği maksimum madde miktarına denir. Örneğin 20 derecede 100 g. suda en fazla 36 g. tuz çözebilirsiniz.Çözünürlük maddeler için ayırt edici bir özelliktir.
Doymamış çözelti, belirli bir sıcaklıkta çözücünün çözebileceğinden az miktarda çözünen içeren çözeltilerdir. Örneğin 20 derecede 100 g. suya 30 g. tuz ilave edip karıştırırsanız çözeltiniz doymamış çözelti olur. 35 g. da çözseniz aynı sıcaklıkta yine doymamış çözelti olacaktır.
Doymuş çözelti, belirli bir sıcaklıkta, çözücünün çözebileceği kadar çözünen madde içeren çözeltilerdir. Örneğin 20 derecede 100 g. suda 36 g. tuz çözerseniz çözeltiniz doymuş çözelti olur. Çünkü bu sıcaklıkta çözebileceği maksimum mikardır bu. Aynı sıcaklıkta 100 g. suya 50 g. tuz ilave edip karıştırısanız, çözeltiniz yine doymuş çözelti olacaktır. Ancak 50-36=14 g. çökecektir.
Aşırı doymuş çözelti ise bir çözücünün çözebileceğinden fazla miktarda çözünen madde içeren çözeltilerdir. 100g. suda 37 g. tuz çözebiliyorsanız çözeltiniz aşırı doymuştur. Ancak aşırı doymuş çözeltiler çok kararsız olduklarından, az bir çözünen kristali ilavesi ile hemen çökelir ve doymuş çözelti haline dönüşür. Aşırı doymuş çözelti sıcaklık arttırılarak oluşturulabilir. Örnek olarak ta reçel gösterilebilir. Isıtarak suda gereğinden fazla şeker çözerek oluşturulabilir. Reçel eğer şekerlenme yaparsa tekrar ısıtılarak aşırı doymuş hale dönüştürülebilir.
Sıcaklık arttırıldığında katıların çözünürlüğü genellikle artar. Sodyum sülfat gibi bileşiklerin ise azalır. Tuzların çözünürlükleri aynı sıcaklık artışlarında da farklılık gösterebilir. Bazı tuzların çözünürlüğü, sıcaklığı 50 derece arttırıldığında çok az artarken, bazı tuzların ise çok fazla artış gösterir.
Gazların ise sudaki çözünürlüğü sıcaklık arttıkça azalır. Eğer suyun içinde çözünmüş oksijen gazı olmasaydı suda yaşam olmazdı. Örneğin asitli içeceklerin sıcak ortamlarda bırakıldığında asitliğinin düşmesinin neden budur. Sıvılara asitlik sağlayan içindeki çözünmüş karbondioksit gazıdır.(CO2) Sıvıda çözünmüş CO2 gazı ne kadar fazla ise asitlik o kadar yüksektir. Fabrikalarda düşük sıcaklıkta ve yüksek basınçta gazları sıvı içerisinde çözüyorlar. Asitli içeceğin kapağını kaldırdığımızda çıkan gaz CO2 gazıdır. Gazlı içeceklerin üzerinde "soğuk içiniz" yazmasının nedeni de budur. Gazlı içeceği içtikten sonra mümkünse şişeyi sıkıp öyle buzdolabına koyarsak boşluğunu aldığımızdan dolayı, boşluğun hacmi düşeceğinden, asitliğini daha fazla muhafaza etmiş oluruz. Gazların çözünürlüğü ile ilgili "Vurgun" Olayından başka bir konuda bahsedilmiştir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder